ભણવામાં અને કળામાં ફરક છે. જ્ઞાન બે પ્રકારનું છે, અપરા અને અપરા વિદ્યા. આ અંતર્ગત અનેક પ્રકારની વિદ્યાશાખાઓ છે. તેવી જ રીતે કળા પણ બે પ્રકારની હોય છે. પ્રથમ દુન્યવી કળા અને બીજી આધ્યાત્મિક કળા. અહીં આપણે આધ્યાત્મિક કળાના આધારે શીખીશું કે વ્યક્તિ કેવી રીતે ભગવાન બને છે.
આધ્યાત્મિક કળા: મુખ્યત્વે 16 આધ્યાત્મિક કળા છે. ઉપનિષદ અનુસાર, 16 કળા ધરાવનાર વ્યક્તિ ભગવાન સમાન છે અથવા એમ કહીએ કે તે પોતે ભગવાન છે. 16 કળા વાસ્તવમાં સાક્ષાત્ આત્માની જુદી જુદી અવસ્થાઓ છે. બોધ એટલે ચેતનાની સ્થિતિ, જ્ઞાન અથવા જાગૃતિ અથવા ચેતનાનું સ્તર. ઉદાહરણ તરીકે, આંતરિક અસ્તિત્વમાં રહેલી ચેતન શક્તિ અથવા ભગવાનનું તેજ, તે કલા કહેવાય છે. પ્રાણીમાં જેટલી વધુ ચેતના શક્તિ વ્યક્ત કરવામાં આવે છે, તેટલી વધુ તેની કળાઓ ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે. આ જડ અને ચેતન વચ્ચેનો તફાવત છે. અનુભૂતિના તબક્કાના આધારે, પ્રતિપદાથી પૂર્ણિમા સુધી આત્મા માટે ચંદ્રના પ્રકાશના 15 તબક્કા લેવામાં આવ્યા છે. અમાવસ્યા અજ્ઞાનનું પ્રતિક છે અને પૂર્ણ ચંદ્ર સંપૂર્ણ જ્ઞાનનું પ્રતિક છે.
1. પથ્થરો અને વૃક્ષો 1 થી 2 કળાના જીવો છે. તેમનામાં પણ આત્મા છે. તેમને સુખ અને દુ:ખની ભાવના હોય છે, પરંતુ તેમની બુદ્ધિ સુષુપ્ત હોય છે. તેમને ખોરાક અને પાણીની પણ જરૂર છે.
2. પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓમાં 2 થી 4 કળા હોય છે કારણ કે તેઓ પણ બુદ્ધિનો ઉપયોગ કરી શકે છે.
3. સામાન્ય માનવીમાં પાંચ કળા હોય છે અને સંસ્કારી અને સંસ્કારી સમાજમાં છ કળા હોય છે.
4. જે મનુષ્યો વિશેષ પ્રતિભા ધરાવતા વિશિષ્ટ પુરુષો છે , તેમનામાં ભગવાનના મહિમાના સાત તબક્કાઓ પ્રગટ થશે. તે પછી 8 કળા ધરાવતા મહાપુરુષો ઋષિ-મુનિઓ, મુનિઓ અને મહાપુરુષો છે જેઓ આ ધરતી પર પ્રસંગોપાત દેખાય છે.
5. માનવ શરીર 8 કળાઓથી વધુની તેજોને સહન કરી શકતું નથી. 9 કળાઓ ધરાવવા માટે દિવ્ય શરીર જરૂરી છે. જેમ કે સપ્તર્ષિગણ, મનુ, દેવતા, પ્રજાપતિ, લોકપાલ વગેરે.
6. આ પછી 10 અને 10 થી વધુ કળાઓનું અભિવ્યક્તિ ભગવાનના અવતારોમાં જ થાય છે. જેમ કે વરાહ, નરસિંહ, કુર્મ, મત્સ્ય અને વામન અવતાર. તેમને અભિવતાર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તેમાં સામાન્ય રીતે 10 થી 11 કળા હોય છે. પરશુરામને ભગવાનનો અવતાર પણ કહેવામાં આવે છે.
7. ભગવાન રામ 12 કલાઓ સાથે છે અને ભગવાન કૃષ્ણ તમામ 16 કલાઓ સાથે છે. આ ચેતનાનું સર્વોચ્ચ સ્તર છે.
શ્રી કૃષ્ણ જગત ગુરુ વંદે….વિષ્ણુ જગતપતે.
